Beleidsmatige en juridische kaders

Welke beleidsmatige en juridische kaders gelden voor gewassen bodemas?

Het gebruik van (gewassen) bodemas als bouwstof wordt streng gereguleerd door nationale wet- en regelgeving, met als belangrijkste kader het Besluit bodemkwaliteit (Bbk).

Dit besluit (onderdeel van de milieuwetgeving) stelt de eisen waaraan bouwstoffen, grond en baggerspecie moeten voldoen om veilig in of op de bodem te worden toegepast. Gewassen bodemas moet aantoonbaar voldoen aan de maximale emissiewaarden voor niet-vormgegeven bouwstoffen die in de Regeling bodemkwaliteit zijn vastgelegd, zodat geen onaanvaardbare uitloging van schadelijke stoffen naar het milieu optreedt.
Bron: iplo.nl iplo.nl.

Tot voor kort werd ongewassen AEC-bodemas vaak gedoogd als IBC-bouwstof, wat inhield dat het materiaal mocht worden gebruikt mits Isoleren, Beheersen en Controleren: de bodemas werd ingepakt (bijv. met folies of kleilagen) en onder strikte voorwaarden toegepast, met verplichting tot monitoring van grondwater en instandhouding van de isolerende voorzieningen.
Bron: ilent.nl & iplo.nl.

Deze werkwijze was in het verleden toegestaan onder overgangsrecht, maar paste niet langer in het streven naar hoogwaardig hergebruik. In lijn met de Green Deal “Verduurzaming nuttige toepassing AEC-bodemas” (2012) en de circulaire economie-doelen, heeft de overheid IBC-toepassingen uitgefaseerd.
Bron: iplo.nl & iplo.nl.

Via een wijzigingsbesluit is geregeld dat per 1 juli 2021 het toepassen van ongewassen AVI-bodemas als IBC-bouwstof buiten inrichting (in open milieutoepassingen) niet meer is toegestaan. (Bron: iplo.nl) Er gold een korte overgangsperiode tot 1 januari 2022 om bestaande voorraden op te maken, en per 1 januari 2024 is ook binnen inrichting (bijv. in depots of onder afdichtingen op stortplaatsen) het gebruik als IBC-bouwstof verboden(Bron: iplo.nl) Sindsdien mag bodemas alleen nog worden toegepast als het voldoet aan de normen voor vrij toepasbare bouwstof, wat in de praktijk neerkomt op gewassen (of anderszins voldoende gereinigde) bodemas.

Met de inwerkingtreding van de Omgevingswet (nieuwe integrale omgevingswetgeving) zijn deze regels geborgd onder het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) en bijbehorende regelingen. Onder de Omgevingswet is het toepassen van niet-schone bouwstoffen zonder meer niet toegestaan; er geldt nu een informatie- of meldingsplicht voor elke toepassing van AEC-bodemas of immobilisaat in werken, waarbij de initiatiefnemer gegevens moet aanleveren aan het bevoegd gezag. Bron: open.rijkswaterstaat.nl & open.rijkswaterstaat.nl.
In die melding moeten onder andere de kwaliteit (analyses/keuringsrapport) en de locatie en hoeveelheid van de toe te passen bodemas worden vermeld.
(Bron: open.rijkswaterstaat.nl & open.rijkswaterstaat.nl)

Dit stelt gemeenten (als bevoegd gezag) in staat om toezicht te houden op het juiste gebruik van bodemas. Daarnaast blijft de Productcertificering een belangrijk instrument: erkende beoordelingsrichtlijnen zoals BRL 2307 beschrijven de eisen voor AEC-granulaat, zowel civieltechnisch als milieuhygiënisch, en producenten kunnen een KOMO/BSB-certificaat verkrijgen als bewijs van voldoen aan de Bbk-normen. (Bron: kiwa.com & kiwa.com)

Naast de milieuregels zijn er ook beleidskaders vanuit afvalbeheer en circulaire economie: In het Landelijk Afvalbeheerplan (LAP3, sectorplan 20 voor AVI-bodemas) is een minimale standaard voor recycling van bodemas neergelegd, wat inhoudt dat verwerkers bodemas zo moeten opwerken dat het nuttig kan worden toegepast in plaats van te storten. Dit sluit aan bij het Rijksbrede programma Circulaire Economie, waarin de bouwsector – inclusief grond-, weg- en waterbouw – wordt gestimuleerd om secundaire materialen hoogwaardig in te zetten. Samengevat moeten gemeenten rekening houden met: het Besluit/Regeling bodemkwaliteit (milieu-eisen, gebruiksvoorwaarden), Omgevingswet/Bal (vergunnings- of meldingsprocedure, verbod op IBC), en nationale beleidsafspraken (Green Deals, circulaire doelstellingen) die allen gericht zijn op veilig hergebruik van bodemas in de praktijk.
Bron: iplo.nl & rijnlandroute.nl